تأثیر هوش هیجانی بر فرایندهای مدیریت دانش سازمانی (مطالعه موردی:کارکنان شعب منطقه غرب بانک ملت شهر تهران)

تا مدت ها قبل عقیده بر این بوده است که شرط موفقیت در زندگی و محیط کار و تحصیل فقط داشتن توانایی های فنی و تحلیلی می باشد؛ اما در حال حاضر نظریه پردازان مدیریت منابع انسانی و مهارت های اجتماعی به این نتیجه رسیده اند که یک عنصر ضروری دیگر تحت عنوان هوش هیجانی برای موفقیت افراد لازم است(شعبانی و همکاران، 1390). از طرف دیگر با ورود به هزاره جدید مواد خام و زمین که در گذشته عوامل حیاتی برای تشکیل و رشد سازمان ها محسوب می شدند؛ اهمیت سابق خود را از دست داده اند. سازمان ها باید در شرایطی به بقاء و حیات خود ادامه دهند که جهان با تغییرات سریع و عمده همراه است (بات، 1382). در این شرایط مدیریت دانش به عنوان یک منبع مهم در زمینه ایجاد مزیت رقابتی شمرده می شود. در شرایط رقابتی کنونی، عوامل موثر بر موفقیت سازمان ها صرفاً مربوط به سرمایه، نیروی کار و مواد خام نمی باشند؛ بلکه وابسته به توانایی سازمان در تولید دانش میان همه اعضای سازمان می باشد (تسنگ هو، 2008) . چرا که سازمان ها باید محیطی برای تسهیم، انتقال و تبادل دانش در میان اعضاء به وجود آورند و افراد را، در جهت با مفهوم کردن تعاملاتشان، آموزش دهند (نوناکا و تکیچی، 1995) مدیریت دانش می تواند گستره ای از ویژگیهای عملکرد سازمانی را با قادر ساختن سازمان به «عملکرد هوشمندانه تر» بهبود بخشد(ویگ، 1999) . بنابراین با در نظر گرفتن موارد ذکر شده و نیز اهمیت هوش هیجانی و مدیریت دانش محقق بر آن شد تا به " بررسی تاثیر هوش هیجانی بر فرایند های مدیریت دانش سازمانی در شعب منطقه غرب بانک ملت شهر تهران " بپردازد که مهمترین منافعی که اجرای تحقیق حاضر می تواند برای بانک ملت داشته باشد این است که بی گمان اجرای مدیریت دانش و طراحی نرم افزارهای آن بدون توجه به مسایل زیر ساختی و عوامل موثر سازمانی که بر آن تأثیر مستقیم دارند تنها جمع آوری توده ای اطلاعات را در پی دارد. وقتی افراد یک سازمان با مزایا و راهکارهایی که اجرای مدیریت دانش در بهتر شدن محیط کار و دانشگر شدن منابع انسانی آشنا باشند و زمینه های لازم برای بهره گیری و همچنین تجهیز و به روز کردن آن از طریق اضافه کردن اطلاعات را بشناسند ، در قبول و بهبود آن بیشتر می کوشند . همچنین نتیایج این تحقیق می تواند برنامه ریزی لازم برای مقابله با چالش های فراروی بانک را با تشکیل یک کمیته تخصصی متشکل از مدیریت ارشد و مشاورین بانک تحقق بخشد و مدیریت ارشد بانک ضرورت تبادل دانش و تجارب مدیران سطوح مختلف را به منظور نهایی نمودن این برنامه ریزی و نیز راهکارهای مواجهه با چالش ها و عملیاتی شدن آن را جزء ارکان خود تعریف نماید و از همین رو به شیوه های مختلف زمینه های ارائه ایده ها و راه کارهای مناسب و نیز تسهیم و تبادل دانش و تجارب کارکنان را در مسیر استقرار و اجرای برنامه یادشده فراهم نماید. از اینرو لزوم بررسی تأثیر هوش هیجانی بر فرایندهای مدیریت دانش در کارکنان شعب منطقه غرب بانک ملت شهر تهران اهمیت می یابد. پس از انتخاب موضوع تحقیق و بیان مسئله یکی از تصمیمات مهمی که در پیش روی هر پژوهشگری قرار دارد انتخاب نمونه است. نمونه ای که باید نماینده جامعه ای باشد که پژوهشگر قصد تعمیم یافته های تحقیق خود به آن جامعه را دارد.اگر محقق پژوهش خود را بر تمامی افراد جامعه اجرا کند روش او سرشماری خواهد بود یعنی محقق باید تمامی افراد جامعه را تک تک مورد برسی و آزمون قرار دهد. اما چون اکثر پژوهشگران توان و زمان اجرای پژوهش بر کل جامعه را ندارند به همین دلیل پژوهش خود را محدود به نمونه کوچکی می سازند. "جامعه عبارت است از مجموعه ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشد و تعریف جامعه آماری باید جامع و مانع باشد". نمونه گیری عبارت است از "انتخاب تعدادی از افراد، حوادث و اشیا ء از یک جامعه تعریف شده به عنوان نماینده آن جامعه ". اولین قدم در نمونه گیری تعریف جامعه مورد نظر است و هدف نوعی نمونه گیری است که تمام افراد جامعه جهت انتخاب شدن شانس برابر داشته باشند(مقیمی دهکردی، 1390). از آنجائیکه تحقیق حاضر به دنبال بررسی بررسی تاثیر هوش هیجانی بر فرایند های مدیریت دانش در کارکنان شعب منطقه غرب بانک ملت شهر تهران است، لذا جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه کارکنان شعب منطقه غرب بانک ملت شهر تهران می شود. جهت تعیین حداقل حجم نمونه لازم، از فرمول ککران برای جامعه محدود استفاده گردید: که در آن: n= حداقل حجم نمونه لازم n= حجم جامعه آماری (که در این تحقیق 782 نفر می‏باشد) p= نسبت توزیع صفت در جامعه za/2= مقدار به دست آمده از جدول توزیع نرمال استاندارد (در این تحقیق و با در نظر گرفتن مقدار خطای 05/0، مقدار به دست آمده از جدول توزیع نرمال استاندارد 96/1 می‏باشد). d= خطای پذیرفته شده توسط محقق یا بازه قابل تحمل از برآورد پارامتر مورد نظر (معمولاً در علوم اجتماعی برابر 05/0 در نظر گرفته می‏شود) (رفیع پور، 1378). نکته‏ای که لازم است در خصوص این فرمول، گفته شود آن است که چنانچه مقدار p در دسترس نباشد، می‏توان مقدار 5/0 را برای آن در نظر گرفت (آذر و مومنی، 1386 ). که در این حالت، این فرمول بزرگترین و محافظه ‏کارانه‏ترین عدد ممکن را به دست خواهد داد، که در این تحقیق نیز عدد 5/0 برای آن در نظر گرفته شد. بنابراین حداقل حجم نمونه لازم 258 نفر می‏باشد که برای اطمینان بیشتر از برگشت تعداد کافی پرسشنامه، تعداد نمونه در این تحقیق 260 نفر در نظر گرفته خواهد شد که مبنای تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت. شایان ذکر است روش نمونه گیری در تحقیق حاضر به علت اینکه جامعه آماری همگن بوده(صرفاً کارکنان شعب منطقه غرب بانک ملت شهر تهران) و همچنین نیاز به داده های نرمال در تجزیه و تحلیل داده ها می باشد، تصادفی ساده است. تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده از تحقیق حاضر شامل دو بخش به شرح زیر می باشد: الف. آمار توصیفی: به منظور توصیف یافته‏ها، از جداول و نمودارهای فراوانی استفاده خواهد شد. ضمن این که به منظور توصیف بهتر داده‏ها از شاخص‏های مرکزی نظیر میانگین ، میانه و همچنین شاخص‏های پراکندگی نظیر انحراف معیار و واریانس بهره گرفته خواهد شد. ب. آمار استنباطی: روشهای آمار استنباطی مورد استفاده در این تحقیق عبارتند از: الف. آزمون رگرسیون: ب. آزمون فریدمن: آزمون رگرسیون در راستای تأیید یا عدم تأیید فرضیات یا به عبارتی مشخص نمودن معنی دار بودن تاثیر هوش هیجانی و ابعاد آن بر فرایند های مدیریت دانش سازمانی بکار گرفته خواهد شد. همچنین جهت اولویت بندی میزان اهمیت هر کدام از ابعاد هوش هیجانی و فرایند های مدیریت دانش از آزمون فریدمن استفاده خواهد شد. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که هوش هیجانی تأثیر قابل ملاحظه ای بر روی مدیریت دانش کارکنان شعب منطقه غرب بانک ملت شهر تهران دارد که این نتیجه با نتایج مطالعات دهشیری (1383)، حسن لاریجانی، نوری اصل (1388)، (محمدی، 1389) و گلمن (1995) همسو می باشد. همچنین تأثیر قابل ملاحظه ای بر روی مدیریت دانش کارکنان شعب منطقه غرب بانک ملت شهر تهران دارند. از دیگر سو نتایج به دست آمده از این تحقیق با نتایج مطالعات دهشیری (1383) همسو می باشد. از دیگر نتایج می توان اینگونه بیان نمود که خود مدیریتی تأثیر قابل ملاحظه ای بر روی مدیریت دانش کارکنان شعب منطقه غرب بانک ملت شهر تهران دارد که نتایج به دست آمده از این تحقیق با نتایج مطالعات دهشیری (1383) همسو می باشد. همچنین نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که آگاهی اجتماعی تأثیر قابل ملاحظه ای بر روی مدیریت دانش کارکنان شعب منطقه غرب بانک ملت شهر تهران دارد.نتایج به دست آمده از این تحقیق با نتایج مطالعات (محمدی، 1389) همسو می باشد. همچنین نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که مدیریت روابط تأثیر قابل ملاحظه ای بر روی مدیریت دانش کارکنان شعب منطقه غرب بانک ملت شهر تهران دارد. نتایج به دست آمده از این تحقیق با نتایج مطالعات حسن لاریجانی، نوری اصل (1388) همسو می باشد. نتایج تحقیق به شرح زیر است: هوش هیجانی بر فرایند های مدیریت دانش سازمانی در شعب منطقه غرب بانک ملت شهر تهران تاثیر معناداری دارد. همچنین فرضیه های زیر نیز تایید شدند، پس... خود آگاهی بر فرایند های مدیریت دانش سازمانی در شعب منطقه غرب بانک ملت شهر تهران تاثیر معناداری دارد. خود مدیریتی بر فرایند های مدیریت دانش سازمانی در شعب منطقه غرب بانک ملت شهر تهران تاثیر معناداری دارد. آگاهی اجتماعی بر فرایند های مدیریت دانش سازمانی در شعب منطقه غرب بانک ملت شهر تهران تاثیر معناداری دارد. مدیریت روابط بر فرایند های مدیریت دانش سازمانی در شعب منطقه غرب بانک ملت شهر تهران تاثیر معناداری دارد. پیشنهادهای مربوط به سوال اول: با عنایت به نتایج تحقیق، هوش هیجانی عاملی تأثیر گذار بر مدیریت دانش می باشد، لذا به شعب بانک ملت پیشنهاد می گردد تا در فرایند جذب و استخدام نیروی انسانی جدید، از آزمونهای موجود برای سنجش هوش هیجانی استفاده نموده و اولویت استخدامی را در شرایط یکسان، برای داوطلبینی که از سطح بالاتری از هوش هیجانی برخوردارند، در نظر بگیرد. توجه به این نکته موجب آن می شود که آنهایی که آرزوی ورود به سازمان را در سر می پرورانند، حتی قبل از ورود به سازمان به اهمیت این مسئله واقف شده و در جهت افزایش این قابلیتها تلاش نمایند و پس از ورود به سازمان نیز توجه لازم را به این مقوله ی مهم داشته باشند. پیشنهادهای مربوط به سوال دوم: راه اندازی سیستم جامع بازخورد به کارکنان. برگزاری کارگاههای مستمر جهت افزایش خودآگاهی کارکنان و تسهیل مدیریت دانش. پیشنهادهای مربوط به سوال سوم: سپردن مسئولیت مدیریت دانش به فردی با قابلیتهای بالا، با انگیزه و دارا بودن دانش کافی در این حوزه. فعال سازی هسته های مدیریت دانش در واحدهای مختلف تحت عنوان انجمن های خبرگی. پیشنهادهای مربوط به سوال چهارم: تهیه مجلات تخصصی به قلم کارکنان. طراحی و ترویج چشم انداز و شعار دانشی در شعب بانک. برگزاری انجمن های مباحثه، طوفان فکری و بیان موفقیتها و شکستهای کسب شده. فرهنگ شدن ارائه دانش به سیستم نرم افزاری به صورت یک فرایند روزانه و هفتگی. همسو کردن منافع افراد با منافع سازمان جهت اعتمادسازی و افزایش تعهد به سیستم بانکی. اجرای فرایندهای درخواست دانش جهت پویا سازی فرایندهای خلق، ثبت، تسهیم و بکارگیری دانش. پیشنهادهای مربوط به سوال پنجم: اندازه گیری عملکرد فعالیتهای علمی و فرهنگی در بازه های زمانی میان مدت و بلندمدت. استفاده از تکنیکهای بازگویی شفاهی دانش در مجامع و گروه های چند نفره جهت شکستن سد انتقال دانش.